فراگیرتر شدن روابط جنسی همچنین به واسطه دشواری تشکیل خانواده از حیث اقتصادی، افزایش تعداد خانوارهای یکنفره (از ۵٫۲ درصد در سال ۸۵ به ۷٫۱ درصد در سال ۱۳۹۰)، و وجود حدود ۴۰ درصد زنان و مردان جامعه در سن ازدواج که دارای همسر نیستند، روی داده است.
بهرغم بیهنجاری جنسی، ازجمله عدم وفاداری دو طرفه در روابط غیر رسمی و فقدان توافق متقابل بر اساس نیازهای دو طرف، یک هنجار در رفتار جنسی نسل جوان وجود دارد: نقض مقرراتی که در این موارد وضع شده یا توصیههایی که عرضه میشود، مثل ازدواج موقت.
تحول درونزا و زیر پوستی
اتفاقاتی که در امور و رفتار جنسی ایرانیان در دوران گذشته افتاد عمدتا تحولی از بالا به پایین و در اقشاری محدود بود و بسیاری از اقشار مردم در برابر آن صرفا به دلیل حکومتی بودن مقاومت کردند اما آنچه در دو دهه اخیر در سالهای بعد از جنگ رخ داده کاملا درونزا و از پایین بودهاست و تقریبا همه اقشار جامعه را در بر میگیرد.
برخلاف ادعای رایج، این دگرگونی، تقلید از غرب نبوده و نیست. انتساب این تحولات به «توطئه غربیان» در واقع فرافکنی و نادیده گرفتن صورت مسئله و عوامل آن است. بخش عمدهای از افراد نسل جدید در ایران استطاعت مسافرت به غرب و تجربه زندگی غربی از نزدیک را نداشتهاست تا این تحول به تحولی وارداتی تقلیل یابد. همچنین سبک زندگی غربی دهههاست که از طریق فیلمهای سینمایی و برنامههای تلویزیونی در معرض دید ایرانیان قرار گرفتهاست و این تحول اگر تحت تاثیر کالاهای غربی قرار بود صورت گیرد باید در دهه پنجاه شمسی رخ میداد که حکومت محدودیتی برای این محصولات در نظر نمیگرفت.
تحول جنسی در جامعه ایران ناشی از تغییر رویکردهای جوانان این نسل و نگرش متفاوت آنها به زندگی و روابط انسانی در دو دهه اخیر بودهاست. این نسل عموما به دین به عنوان یک مجموعه دستورات فقهی نمینگرد تا مو به مو از آن پیروی کند. همچنین این نسل برخلاف نسل انقلاب دیگر به رفتار جنسی در ذیل رفتار سیاسی نگاه نمیکند تا از لذائذ جنسی به خاطر فعالیت سیاسی و اجتماعی بگذرد.
انقلابهای جنسی در غرب
جوامع غربی سه دوره انقلاب جنسی را پشت سر گذاشتهاند. دوره اول به اواخر قرن هجدهم باز میگردد که هنجارهای جنسی در اروپا به واسطه تحولات دینی و سیاسی دستکاری شده و مردم در این دوره آسانگیرتر شدند. دوره دوم به نیمه اول قرن بیستم و سالهای پس از جنگ جهانی اول باز میگردد. رشد اقتصادی، کسب حق رای توسط زنان در برخی از کشورهای غربی و بروز جنبشهای زنان برای کسب حقوق و آزادیهایشان علل اصلی این دور از انقلاب جنسی در کشورهای غربی هستند.
دوره سوم در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با آزادسازی اقتصادی، مقرراتزدایی، افزایش مشارکت سیاسی زنان، ظهور دولت رفاه، پسلرزههای جنگهای جهانی دوم و ویتنام، گسترش آموزش به جنس مونث و افزایش تعداد دختران در دانشگاهها، ظهور انواع روشها برای کنترل زاد و ولد، افزایش جمعیت شهرها، جنبشهای برابریخواهانه همچون جنبش حقوق مدنی در ایالات متحده، تسهیل حمل و نقل و ارتباطات، افزایش تعداد امکنه تفریحی برای مردان و زنان، و سرانجام امکان زندگی مستقل برای جوانان از آغاز سنین جوانی همراه میشود.
آنها که میخواهند بحث انقلاب جنسی در ایران را در نسل جدید مطرح کنند نمیتوانند به علل نامبرده بیتوجه باشند و صرفا به برخی از تغییر رفتارها یا نگرشها اشاره داشته باشند. هر انقلاب یا تحول جنسی دارای زمینههای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، حقوقی، و اقتصادی است.
ابهام در دامنه تغییر نگرشها
در اینکه رفتار جنسی یا نگرشهای نسل جدید جمعیتی در ایران به امور و روابط جنسی متفاوت است کمتر شکی وجود دارد؛ اختلاف بر سر میزان و شدت و جهت این تحول یا تغییر رفتار است. اما در زمینه بررسی اینکه این رفتارها و نگرشها تا چه حد و چگونه تغییر کردهاند تقریبا هیچ کار علمیای در ایران صورت نگرفتهاست؛ با مسائل جنسی آن قدر در حوزه عمومی به صورت تابو برخورد شده که کمتر پژوهشگر اجتماعی به سراغ آن میرود. وقتی نظرسنجی در مورد دیدگاه شهروندان در باب مذاکره با آمریکا با واکنش تندی چون تعطیلی مراکز نظرسنجی و بازداشت مدیرانش در ایران روبرو میشود طبیعی است که دیگر کسی به سراغ تحقیق در مورد مسائل جنسی نرود. اگر تحقیقات و نظرسنجیهایی نیز در این مورد انجام گرفته باشد توسط مراکز نظرسنجی دولتی صورت میگیرد.
رابطه با آمریکا بیشتر تابو است یا اینکه جوانان ایرانی در چه سنی برای اولین بار رابطه جنسی داشتهاند یا ارضا شدهاند؟ میزان محبوبیت فلانی بیشتر تابو است یا تعداد دفعات استمنای جوانان ایرانی در سنین ۱۴ تا ۲۰ سالگی؟ بدین ترتیب در شرایط امروز کشور تحقیقات تجربی توسط پژوهشگاههای مستقل در مورد انقلاب جنسی بسیار دشوار است. هر گونه عمل و رفتار جنسی یا نظر در این حوزه که با دیدگاه غالب در تقابل باشد به سرعت انگ اختلال و انحراف جنسی میخورد و باید به پستوی خانهها یا اذهان رانده شود.
با توجه به حساسیت و ترس افراد از مجازاتها برای روابط جنسی در ایران، گردآوری آمار و نظرسنجی قابل اتکا در مورد تحولات رفتار جنسی در این کشور تقریبا غیر ممکن است. بیشترین کنترل اجتماعی در زندگی شهروندان ایرانی از مجرای کنترل روابط جنسی که در ایران هنوز غالبا به صورت تابو به آنها نگاه میشود-و به همین علت زیرزمینی و پنهان است- اعمال میگردد. به همین دلیل برای کشف تحولات در این قلمرو به جای خود موضوع باید به سراغ نتایج و پیامدهای تغییر رفتار جنسی مثل تغییرات در میزان وقوع سقط جنین یا ترمیم پرده بکارت رفت. آمارهای مربوط به سقط جنین و ترمیم پرده بکارت که گاه به گاه در مطبوعات منتشر میشوند حکایت از گسترده بودن این رخدادها در میان افراد غیر مزدوج میکنند.
زمینهها
اما به شیوه تحلیلی میتوان از زمینهها و نتایج چنین انقلابی در ایران سخن گفت. زمینههای چنین تحولی در ایران بدین قرارند:
الف. شهری شدن. شهری شدن جامعه یعنی رها شدن فرد از نظارت چهره به چهره آشنایان و اقوام در زندگی روستایی و گم شدن در دریای شهر. در چنین شرایطی افراد میتوانند با یکدیگر روابط صمیمانه و جنسی دور از چشم دیگران داشته باشند و هیچ کس از آن خبر نشود و لوازمی نیز بر آن مترتب نگردد. در شهرهای بزرگ افراد دایره بسیار کوچکی از دوستان و خانواده درجه اول خود را میشناسند و در مورد دیگران بی توجهاند. هنگامی که فرد در شهرهای بزرگ پا به خیابان میگذارد در هیاهوی شهر گم میشود و افراد دیگر به سختی میتوانند او را دنبال کنند .
شهری شدن کاهش کنترل بر روابط را در پی دارد.بر اساس نتایج سرشماری سال ۹۰ خورشیدی ۷۱٫۴ درصد از جمعیت کشور شهری هستند.
در چنین شرایطی افراد به راحتی میتوانند از چنبره روابط خانوادگی یا آشنایی گذر کنند و روابط صمیمانه با جنس مخالف برقرار کنند. بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰، ۲۸٫۵ درصد جمعیت کشور روستایی و ۷۱٫۴ آن شهری هستند. افزایش جمعیت شهرنشین در سه دهه گذشته تداوم داشتهاست.
ب. گسترش ارتباطات. اگر در چارچوب خانواده سنتی دختران (و نه پسران) پیوسته تحت نظارت پدر و مادر هستند و رفت و آمد و دوستان آنها کنترل میشود، اما مکالمه تلفنی، ارسال پیامک و گپ اینترنتی آنها را دیگر به سختی میتوان زیر کنترل داشت. در سال ۱۳۸۹ بیش از ۳۷ میلیون مشترک همراه اول در ایران وجود داشت و این شماره تلفنها در یک هزار و ۱۰۲ شهر و بیش از ۳۶ هزار روستای بالای ۲۰ خانوار فعال بودند. اپراتور دوم نیز حدود ۱۳ میلیون مشترک داشت که این آمار شامل مشترکان دائمی و اعتباری است و مشترکان تالیا هم میان ۸۰۰ تا حدود یک میلیون اعلام شدهاست. (تابناک، ۵ فروردین ۱۳۸۹) بدین ترتیب کمتر کسی در شهرها و روستاهای کشور وجود دارد که به تلفن دسترسی نداشته باشد.
گسترش ارتباطات زمینه را برای گستردن دامنه روابط انسانها از جمله روابط صمیمی و جنسی گسترده است.
پ. گسترش رسانههای غیر دولتی. در سه دهه اخیر سه رسانه به صورت رسانههای رقیب وارد میدان رقابت با رسانههای انحصاری دولتی شدهاند: ویدیو (به صورت کاست و بعدا دیویدی)، کانالهای تلویزیونی ماهوارهای و اینترنت. این رسانهها به جهت تصویری بودن به شدت موثرند و از همین جهت بیشتر مورد توجه و کنترل. این رسانهها الگوهای متفاوتی از رفتار جنسی و ارتباط میان زنان و مردان یا دختران و پسران را به جامعه ایران عرضه میکنند. بسیاری از مواد این رسانهها بهویژه در سایتهای اینترنتی و دیویدیها تولید داخلیاند و نمیتوان همه مواد آنها را همان مواد رسانهای غربی دانست.
ت. گسترش آموزش عالی. در ایران حدود چهار میلیون دانشجو در دانشگاهها و مدارس عالی و مراکز تربیت معلم به تحصیل مشغول هستند و حدود شصت درصد آنها را دانشجویان دختر تشکیل میدهند. بهرغم اعمال محدودیت بر روابط دانشجویان تا حد تشکیل برخی دانشگاههای ویژه دختران، دانشجویان دختر و پسر با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند و این ارتباط به سلام و علیک در برابر نمازخانه یا مراسم سیاسی و اجتماعی در محیطهای دانشگاهی ختم نمیشود بلکه به خانهها بسط مییابد. حذف دختران از برخی رشتههای دانشگاهی در سال ۱۳۹۱ نیز نمیتواند سیل ورود دختران به آموزش عالی و در نتیجه فضاهای عمومی را متوقف کند.
نتایج و پیامدها
در نتیجه تحولات درونزای یادشده، در ایران نه تنها رابطه جنسی بیرون از ازدواج رخ میدهد بلکه پدیدهای تقریبا فراگیر و همهگیر است. این رابطه بیرون از ازدواج تنها به زنان مطلقه محدود نمیشود بلکه جوانان غیر مزدوج را نیز شامل میشود. (علیاکبر عصارنیا، معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان ملی جوانان کشور: “۵۶ درصد جوانان بر اساس اظهارات خود اعلام کردهاند که در طول دوران جوانی با یک دختر در ارتباط بودند که… از این تعداد ۲۶ درصد منجر به رابطه نامشروع جنسی شدهاست…. ۱۳ درصد روابط نامشروع جنسی در بانوان منجر به حاملگی ناخواسته شده که این افراد ناچار به سقط جنین شدهاند.” ادوار نیوز، ۶ دی ۱۳۸۷)
آمارهای دستگاههای دولتی نشان میدهند که رابطه آزاد جنسی در میان افراد مطلّقه افزایش داشتهاست. بنا به گزارش استانداری تهران ”در ۹ ماه اول سال ۸۷ برای یک سوم از زنان مطلقه در دادسرای ارشاد، پرونده فساد اخلاقی تشکیل شدهاست.” (سایت روز، ۳ دی ۱۳۸۷) غیر از آمارهای دولتی مشاهدات نیز این افزایش را در میزان روابط جنسی آزاد تایید میکنند.
هر چهار تحول اجتماعی یادشده کاملا ناشی از فعل و انفعالات درونی جامعه ایران هستند و تاثیرات گستردهای بر فرایندهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی جامعه از جمله تحول جنسی آن داشتهاند. امروز بسیاری از جوانان ایرانی با انواع روشهای آمیزش جنسی آشنا هستند و آنها را در عمل به کار میگیرند، موضوعی که دو دهه قبل کاملا غریب مینمود. دیدگاههای مذهبی و اخلاقی دیگر مانعی برای این روابط نیستند و حتی افراد مذهبی راههای شرعی برونرفت از محدودیتها را یافتهاند. بسیاری از جوانان ایرانی، دیگر رابطه جنسی پیش از ازدواج را یک تابوی دستنازدنی نمیدانند و آن را کاملا بههنجار تلقی میکنند. چه دختر و چه پسر، جوانان ایرانی در سخن گفتن از امیال و روابط جنسی خود شرمنده نیستند و به صراحت به انتقاد از سنتها و محدودیتهای ایدئولوژیک میپردازند.
در نتیجه دگرگونیهای یادشده و تغییرات در رفتار جنسی، سن ازدواج هم برای دختران و هم برای پسران رو به افزایش بودهاست؛ تعداد زنان سرپرست خانوار افزایش یافته (حدود ۱۲ درصد خانوارها) و بسیاری از زنان حتی غیر مطلقه و غیر بیوه تصمیم به زندگی مستقل بدون ازدواج میگیرند. تاخیر در ازدواج و کاهش میزان زاد و ولد نیز تا حد زیادی ناشی از این دیدگاهاست که افراد میخواهند برای بهرهگیری خود از زندگی تلاش کنند و نه ایثار کامل خود برای فرزندان. طبیعی است که روابط جنسی میان این زنان و مردان قابل توقف نیست چون بر خلاف چند دهه پیش دیگر اکثر زنان و مردان ایرانی به عزلت و خودداری باور ندارند.
روابط صمیمی جنسی، آزاد اما در کنج خانهها
اما کنترل شدید و پلیسی بودن فضای عمومی روابط صمیمی افراد را به کنج خانهها رانده است. جوانان از هر فرصتی که پیش آید برای برقراری رابطه استفاده میکنند.
دولت چه زمانی به دنبال حل این مشکل خواهد بود؟
نظرات شما عزیزان:
ساسان
ساعت15:24---24 بهمن 1392
اگر صيغه خانه راه بياندازيد خيالتان راحت ميشود . اصلا دقيقا ميدانيد كه دنبال چي هستيد . هرچند من مخالف صيغه هستم
ساسان
ساعت15:20---24 بهمن 1392
اگر صيغه خانه راه بياندازيد خيالتان راحت ميشود . اصلا دقيقا ميدانيد كه دنبال چي هستيد . هرچند من مخالف صيغه هستم
|