برجامی که قرار بود عامل لغو بالمرّه تمام تحریم‌ها شود و آنطور که «علی‌اکبر صالحی» زمانی گفته بود؛ دنیای بعد از آن دنیای جدیدی باشد اما اکنون به یک وبال بزرگ برای شخص رئیس‌جمهور روحانی و یاران برجام‌خواهش تبدیل شده است.

وبال بزرگی که نه تنها دستاورد ملموسی برای مردم نداشته است بلکه تحریم‌های پسابرجامی هم یکی یکی بر گرده آن سوار می‌شوند.

*شلیک آمریکا به قلب برجام با اس.722/هرآنچه مرتبط با سپاه و توانمندی موشکی ایران است تحریم می‌شود

مجلس سنای آمریکا در 25 خردادماه گذشته، طرحی تحریمی موسوم به اس.722 را با 98 رأی موافق و تنها با 2 رأی مخالف به تصویب رساند.

این لایحه هم اکنون در انتظار تصویب در مجلس نمایندگان آمریکا است تا پس از طی مراحل قانونی و با تصویب دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده آمریکا به لیست قوانین تحریمی علیه ایران اضافه شود و البته برخی تحلیلگران نیز از این می‌گویند که طرح مذکور با مشکل خاصی برای اجرایی شدن مواجه نخواهد بود.

این طرح را که عنوان اصلی آن "قانون مبارزه با فعالیت های ثبات زدای ایران در سال 2017 " است، می توان جدی ترین و جامع ترین قانون تحریمی ایالات متحده آمریکا پس از اجرای برجام دانست.

اس.722 به صورت کلی از 12 بخش تشکیل شده است و رییس جمهور ایالات متحده آمریکا را موظف به شناسایی دایره وسیعی از فعالیت‌های ایران در حوزه منطقه، حوزه تسلیحاتی و حقوق بشر و اعمال تحریم های جدی و موثر بر افراد و نهادهای دخیل در این حوزه را می کند.

نگاهی کوتاه به لیست این فعالیت ها نشان می دهد که جهت گیری اصلی این طرح علاوه بر احیای برخی از تحریم های پیش از برجام در قالب‌های جدید، فشار بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان محرک اصلی طرح‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را دنبال می‌کند.

با این حال به نظر می‌رسد که طرح جدید علاوه بر اعمال تحریم‌های جدید می‌تواند بستری برای برخی درگیری‌های محدود نظامی را فراهم کند.

مهمترین و اصلی‌ترین ارجاع قانونی در طرح تحریمی کنگره در بخش دوم آن است که بند 1701  کد 50 از قوانین داخلی ایالات متحده  آمریکا ذکر می‌شود.

این بند اختیاراتی را به رییس جمهور آمریکا می‌دهد که با تهدیدات غیر عادی و فوق‌العاده علیه سیاست خارجی‌، اقتصاد و یا روابط خارجی آمریکا که منبع آن خارج از این کشور است، مقابله کند. بستر قانونی چنین ارجاعی نیز تمدید سالانه وضعیت اضطراری علیه ایران است.

با تصویب این قانون و استناد به این بخش از قوانین فدرال رییس جمهور ایالات متحده آمریکا می تواند، بر اساس دستورات اجرایی و محول کردن آن به دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری تحریم‌های جدی و موثری علیه ایران در حوزه فعالیت‌های موشکی، اقدامات ثبات زدا! و یا نقض حقوق بشر ایجاد کند که به راحتی معافیت‌های تحریمی برجام را بدون اثر می‌کند.

*سپاه در آماج تحریم‌های جدید دشمن

یکی از موارد مهمی که با تصویب این قانون دولت ایالات متحده مکلف به اجرای آن می‌شود، قرار دادن «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» در لیست گروه های تروریستی است.

تاکنون تمام تحریم‌هایی که علیه نهادهای نظامی کشور از جمله سپاه قدس به اجرا در می‌آمدند بر اساس دستور اجرایی 13224 رییس جمهور ایالات متحده امریکا بود. بر اساس این دستور العمل اجرایی سپاه قدس و برخی شخصیت‌های ایرانی در لیست سیاه دفتر دارایی های خارجی ایالات متحده آمریکا قرار گرفتند و هر گونه معامله با این شخصیت‌ها تحریم شد.

حالا این طرح با تکرار اتهام حمایت از تروریسم بین‌الملل توسط دولت ایران و به خصوص سپاه پاسداران امکان قرار دادن نام سپاه را در لیست سیاه تروریسم و تحریم کامل آنها را می‌دهد. اگرچه این طرح از لحاظ اجرایی به دلیل وجود تحریم‌های معنادار قبلی بی معنا است، اما از لحاظ روانی می‌تواند به شدت بر مبادلات خارجی ایران موثر باشد.

با توجه به این که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در قالب قانون و به منظور آبادانی کشور فعالیت‌های وسیعی در حوزه عمرانی کشور دارد، تحریم جدید اس.722 هراس شرکت‌های بین المللی از معامله با ایران را به دنبال خود خواهد داشت. در حقیقت این تحریم می‌تواند سبب ایزوله شدن سپاه را حتی در فضای اقتصادی داخلی کشور به  همراه بیاورد. مفهومی شبیه به آنچه که در لبنان رخ داد و بانک مرکزی لبنان حزب‌الله را تحریم کرد.

تحریم جدید آمریکا همچنین مواردی مثل هماهنگی با اتحادیه اروپا برای تحریم بیشتر ایران، افزایش اختیارات رئیس‌جمهور آمریکا برای تحریم بیشتر ایران و محروم‌سازی تمامی اشخاص و گروه‌های مرتبط با توانمندی موشکی جمهوری اسلامی ایران را نیز در دستور کار قرار داده است.[1]

*ذوالنور: اس.722 نقض برجام است/ طرح مجلس برای مقابله با اقدامات غیر متعارف آمریکا

حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنور، رئیس کمیته هسته‌ای مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم قم به تازگی در همین رابطه گفته است: هر چند ظاهرا این مصوبه فعلا در مسیر ارائه به مجلس نمایندگان قفل شده و به مشکل قانون اساسی برخورده است، اما از جهت محتوایی قطعا نقض برجام است. این مساله رسما از طرف جمهوری اسلامی به طرف های اروپایی اعلام شده و آنها نیز این را پذیرفته اند که مصوبه سنا نقض برجام است.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی افزود: با توجه به مجموعه اقدامات ایالات متحده علیه برجام و کارشکنی‌هایی که در مسیر اجرای برجام داشته اند، در کمیسیون امنیت ملی طرحی را برای مقابله با اقدامات غیر متعارف آمریکا و پاسخ به آنها در دست تهیه داریم که به صورت مقدماتی آماده شده است.

ذوالنور خاطرنشان کرد: در این طرح اقداماتی را که دولت باید در مقابل نقض برجام انجام دهد تعریف کردیم و پیش بینی ما این است که با استقبال نمایندگان مواجه خواهد شد.[2]

*لاریجانی: اس.722 نقض برجام نیست اما.../ نمی‌توانیم 1+4 داشته باشیم/کاری که دولت باید همین امروز انجام دهد

«محمدجواد لاریجانی» دیپلمات سابق و از چهره‌های متخصص در این زمینه هم طی اظهاراتی در اشاره به تحریم جدید آمریکا و در پاسخ به این سؤال که آیا تحریم جدید نقض برجام هست یا خیر گفته است: به نظر من ای کاش نقض برجام بود، اتفاقاً نقض برجام نیست اما محتوایی دارد که برجام را به جای نقض کردن از خاصیت می‌اندازد.

او تصریح می‌کند: نقض شدن مربوط به چیزی است که وجود دارد و خرابش کنند اما در این موضوع اصلاً حلش می کنند مانند اسید سولفوریک که روی چیزی بریزند و حل شود این مصوبه همه امکاناتی را که ایران از برجام منفعت می‌برد از بین خواهد برد و فقط سفرها و دورهمی‌های دیپلماتیک باقی می‌ماند و اینکه مثلاً دو عدد نخود از جایی بگیریم بیاوریم یا نه؟  

لاریجانی درباره محتوای تحریم جدید نیز گفته است:

«این طرح جامعیت دارد یعنی همه جاهایی که ممکن است کشورمان تحت هر نوع تحریمی قرار بگیرد اعم از بانک، تجارت، اسلحه، رفت و آمد، دیپلماسی و تقریبا همه بخش‌ها و امکانات احصا شده که تحریم جامعی است.

بهانه اعمال این تحریم‌ها نیز آنقدر انعطاف‌پذیر و کلی است که آن را می‌شود به هر چیزی ربط داد بعنوان نمونه یکی از بهانه‌هایش این است که ایران فعالیت‌های بی ثبات کننده نداشته باشد! حالا منظور چه ثبات و فعالیتی است معلوم نیست زیرا خیلی باز و قابل انعطاف است.»

این کارشناس مسائل استراتژیک در ادامه صحبت‌های خود با تأکید بر اینکه منافع ما در برجام از بین رفته، گفته است: در پاسخ به مصوبه اخیر سنای امریکا باید با تعیین ضرب الاجل تمام نظارت‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان را در حد حداقل ان. پی. تی کاهش دهیم و تعلیق کنیم.

لاریجانی می‌افزاید: نخستین کاری که باید انجام دهیم، اینست که به اروپائیها بگوییم آمریکائیها منافع ما را در برجام نابود کردند و هیچ دلیلی ندارد که منافع آنان در برجام اداره شود پس باید به آمریکائیها بگویند که آیا می‌خواهند برجام باقی بماند یا نه؟ ما باید ضرب الاجل بگذاریم زیرا نمی‌توانیم 1+4 داشته باشیم.

دیپلمات سابق کشورمان همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود نیز گفت:

«دولت ما همین امروز و نه فردا که دیر است جلسه ای با اروپایی‌ها ترتیب دهد و آنان را با امریکایی‌ها طرف کند؛ صورت مسئله این است که منافع ما در برجام از بین رفته است و دیگر دستاوردی نداریم.»

وی افزود: باید دانست که برد طرف ما در برجام از بین رفته است و اجازه نمی‌دهیم بردشان باقی بماند و در این چارچوب دو تعلیق را در ضرب‌الاجلی با دوره‌ای مشخص در دستور کار قرار دهیم، نخست تعلیق نظارت‌های آژانس در حد حداقلی ان.پی.تی و دیگری تعلیق توقف‌های هسته‌ای کشورمان.  

به گزارش مشرق، لاریجانی با پیش بینی تصویب تحریم‌های کشورمان در مجلس نمایندگان با احتمال بسیار گفت: اگر ما چنین اقدام کنیم آنها تصمیمشان را عقب می‌اندازند چون می‌بینند که ما جدی هستیم.  

وی افزود: البته آقای ترامپ هم این مصوبه را در جیبش باقی می‌گذارد زیرا او تعهدات بین المللی مهم دیگر مانند تعهدات پاریس و تعهدات با کوبا را زیر پا گذاشت ولی کسی نیست که پاره کردن تعهدات برایش حرمتی داشته باشد.[3]

*روحانی در واکنش به تحریم سنا: آمریکا با تحریم‌های جدیدش دچار اشتباه محاسباتی شده/مثل سابق پاسخ متناسب می‌دهیم!

اما نفر اصلی در این ماجرا که همه منتظر واکنش او هستند شخص رئیس‌جمهور روحانی است.

او در آخرین اظهار نظر خود در این رابطه، طی سخنانی در جلسه هیئت دولت که در آخرین چهارشنبه ماه مبارک رمضان برگزار شد، گفت:

«حاکمان جدید در آمریکا هم باید کاملا بدانند اینجا جمهوری اسلامی ایران است و اگر آنها تصور کردند که می توانند ملت ایران را با لایحه و طرح جدید و اقداماتشان در سنا و کنگره تحت فشار قرار دهند، دچار اشتباه محاسباتی شده‌اند. دولت‌های قبل آمریکا این تجربه‌ها را دارد و  40  سال است که آمریکا انواع توطئه‌ها علیه ایران را طراحی کرده است؛ البته دولت قبلی در آمریکا یک مقدار هوشیاری پیدا کرد و متوجه شد که در برابر ملت ایران باید از زبان تکریم استفاده کند و فهمید که باید به جای تهدیدها از میز مذاکره استفاده کند؛ هرچند آنها هم نتوانستند پیام ملت ایران را به طور کامل دریافت کنند.»

وی افزود: ظاهرا حاکمان جدید در آمریکا تجربه بسیار کمی در این زمینه دارند؛ آنها هم باید توجه داشته باشند که مردم ایران در برابر هرگونه تهدید و فشار پاسخ متناسب خواهند داد؛ ملت ایران نه ساکت می ماند و نه تهدید و فشار را تحمل می کند و پاسخ متناسب می دهد، کما اینکه در مواقع دیگر هم این پاسخ را داده است.[4]

*دولت روحانی شکست رسمی برجام را اعلام نمی‌کند/هدف اصلی روحانی از امضای برجام چه بود؟

در ورای این رخدادها اما تحلیلگرانی که از مدت‌ها قبل درباره احتمال بالای «شکست رسمی برجام» سخن گفته بودند، معتقدند دولت آقای روحانی هرگز حاضر به اعلام شکست برجام نخواهد بود.

چه اینکه جدای از تجربه برجام، تقریباً عمده موارد مربوط به توافق موقت دولت روحانی با آمریکا در ژنو موسوم به «توافق موقت ژنو» نیز نقض شد اما آقای روحانی لام تا کام سخنی در این باره نگفت.

از طرفی برخی معتقدند برجام اگرچه در ظاهر امر قرار بود ناجی اقتصاد و لغو کننده تمام تحریم‌ها باشد (که البته در همین هدف نیز هرگز و در هیچ اندازه‌ای موفق نشد) اما در باطن امر و در واقع، یک تقلّا برای اعلام «جهانی شدن دولت روحانی» بود.

تِزی که روحانی از سال‌های معاشرت خود با «محمود سریع‌القلم» به آن معتقد شد و حاشیه‌ها و مقدمه‌های پرطمطراقی را بر متون ضرورت جهانی شدن که از سوی سریع‌القلم نوشته می‌شد، تقریر کرد.

این تحلیل البته شواهدی هم دارد...

عباس عبدی، از فعالان اصلاح‌طلب، زمانی در همین رابطه طی اظهاراتی در سایت جماران گفته بود: «معتقدم برجام تنها یک توافق هسته‌ای نبود. برجام در واقع گفت‌وگویی با جهان بین‌الملل در قالب مذاکرات هسته‌ای بود. بنابراین برجام مانعی بسیار جدی برای بازگشت ایران به سیاست‌های گذشته است.»[5]

بدیهیست که با فهم این تحلیل 2 نکته اثبات می‌شود:

نخست اینکه چرا دولت آقای روحانی هرگز حاضر به اعلام شکست رسمی برجام نخواهد بود؟ زیرا به زعم خود به هدف غیر قابل اعلامش رسیده است.

و دوم آنکه علت مطرح شدن شائبه‌ها و سکوت‌هایی از داخل در زمینه توانمندی موشکی ایران، ضرورت خروج حزب الله از سوریه[6]، کدخدا بودن آمریکا و غیره که همگی از الزامات جهانی شدن آمریکایی هستند، چیست؟!

***

1_ http://fna.ir/Q9T8E8

2_ mshrgh.ir/740355

3_ mshrgh.ir/738819

4_ http://fna.ir/IIVUG4

5_ http://jamaran.ir/NewsPrint.aspx?ID=133735

6_ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921106000177